II Synod Diecezji Łódzkiej

Na dzień 27 czerwca 1958 roku J. E. Biskup Ordynariusz Diecezji Łódzkiej zwołał II Synod Diecezjalny.

Prawo kanoniczne w kanonie 356 nakazuje, by w poszczególnych diecezjach co dziesięć lat odbywały się diecezjalne Synody. Ponieważ pierwszy Synod w Diecezji naszej odbył się w dniach 22 i 23 czerwca 1948 roku, w roku bieżącym należało zwołać drugi Synod.

Zwołanie drugiego z kolei Synodu tym było konieczniejsze, że w ostatnich latach życie bardzo wartko płynęło, warunki i stosunki zmieniały się niemal z dnia na dzień. Stąd potrzeba uzgodnienia z życiem ustawodawstwa pierwszego Synodu, które w niejednym punkcie było nieaktualne.

W dniu 21 stycznia 1958 roku J. E. Ks. Biskup Ordynariusz Diecezji, po konferencji odbytej z bezpośrednimi Swymi pomocnikami, powołał – Promotora II Synodu Diecezjalnego w osobie Ks. Prałata Ddra Antoniego Woronieckiego, powołał też Komisje, mające przygotować projekty statutów synodalnych.

Powołane przygotowawcze Komisje Synodalne przygotowały projekty teksty statutów synodalnych. Pracowały następujące Komisje i Sekcje: historyczno-konserwatorska (przewodniczący Ks. Kanonik H. Rybus), ascetyczna (Ks. Prałat Ziętek), homiletyczna (ks. Dratwa), administracyjna (ks. prałat Żdżarski), zakonna (J. E. Ks. Biskup Fondaliński), organistowska (ks. kanonik Ochnicki), sądowo-karna (ks. prałat Woroniecki), duszpasterska i społeczna (ks. kanonik Kaczewiak), szkolna (ks. prałat Jeliński), gospodarcza (ks. kanonik Dąbrowski) i redakcyjna (ks. prałat Sobczyński).

Złożone przez przewodniczących Komisji projekty, oraz odpowiedzi na ankietę rozesłaną do wszystkich księży proboszczów Diecezji, posłużyły Promotorowi Synodu za podstawę do przygotowania projektu wszystkich statutów synodalnych. Projekt opierał się głównie na uchwałach I-szego Diecezjalnego Synodu, którego poszczególne artykuły miały być bądź pozostawione bez zmian, bądź zmienione, bądź dostosowane do dzisiejszych warunków. W razie potrzeby miały być wprowadzone nowe przepisy.

Przygotowany przez Promotora Synodu projekt uchwał był przedmiotem dyskusji ścisłej Komisji Redakcyjnej, złożonej z Ks. Prałatów Woronieckiego i Żdżarskiego i z Ks. Kanonika Ochnickiego. Bardzo częste posiedzenia tej Komisji, dyskusje na niej prowadzone, doprowadziły do ustalenia definitywnego projektu uchwał synodalnych.

Projekt ten, zaaprobowany przez Ordynariusza Diecezji, został rozesłany do kapłanów, wezwanych na Synod, by dać im możność zapoznania się z nim, przemyślenia wniosków, uwag i poprawek.

W dniu 27 czerwca 1958 roku o godzinie 10-tej, nabożeństwem odprawionym w kaplicy Seminarium Duchownego, rozpoczął się II Synod Diecezji Łódzkiej. Odśpiewano psalm 68, J. E. Ks. Biskup Ordynariusz odmówił litanię do Wszystkich Świętych, podczas której Najdostojniejszy Pasterz pobłogosławił Synodowi. Uczestnicy Synodu odpowiadają „Adsum” na wymienione ich nazwiska, składają wyznanie wiary i przysięgę antymodernistyczną. Przemówienie J. E. Ks. Biskupa Ordynariusza kończy część liturgiczną otwarcia Synodu.

O godzinie 11,30 zostają otwarte bramy Synodu. J. E. Pasterz Diecezji przemawia o znaczeniu Synodu Diecezji. Zostają odczytane depesze od Ojca Świętego i od J. E. Kardynała Prymasa Polski, przyjęte rzęsistymi oklaskami zebranych.

Ks. Kanonik Zygmunt Zych, przewodniczący posiedzeń, zarządza składanie pisemnych wniosków przez uczestników Synodu.

W celu ich rozpatrzenia zostaje wyłoniona ścisła Komisja złożona z Księży: Żdżarskiego, Woronieckiego, Patynowskiego, Ochnickiego i O. Eustachego Łosia, gwardiana klasztoru OO. Bernardynów z Piotrkowa. Komisja, po zajęciu stanowiska w stosunku do poszczególnych wniosków, udała się na salę posiedzeń i obrady zostały wznowione.

Uczestnicy Synodu wnieśli pod obrady szereg rzeczowych i pozytywnych wniosków, w których przedmiocie przemawiali. Wyliczyć tu należy Przewielebnych Księży Prałatów Żukowskiego i Bielickiego, kanoników Sitka, Hołdrowicza, Dąbrowskiego, Jana Ostrowskiego, Maciejewskiego, Przewielebnego Ojca Koniorczyka. Jedne z tych wniosków, jako czysto redakcyjne, przekazane zostały do ostatecznej redakcji przy opracowywaniu tekstu do druku, inne, jako formalnie i merytorycznie słuszne, były przyjmowane bez głosowania, inne jeszcze nie zostały włączone do Synodu, gdyż, zawierając – słuszne skąd – inąd nawet stwierdzenia doktrynalne – nie nadawały się do tekstu ustawodawczego, jakim jest Synod, inne wreszcie były dyskutowane przez uczestników i po dyskusji przyjmowane lub odrzucane.

Po przerwie obiadowej, nastąpiła ostatnia – liturgiczna – część Synodu. 3. E. Ks. Biskup Ordynariusz zapytał zebranych, czy nie mają zastrzeżeń przeciw nominacji J. E. Ks. Biskupa Fondalińskiego, Ks. Prałata Żdżarskiego, ks. kanonika Bałczewskiego, księży Fijałkowskiego i Kulika na sędziów synodalnych; Księży prałatów Jelińskiego i Żukowskiego oraz księży kanoników Patynowskiego, Leszczyńskiego, Kaczewiaka, Rybusa i Zycha na proboszczów konsultorów, jak również księży prałatów Żdżarskiego, Jelińskiego, Woronieckiego, Ziętka, oraz księży kanoników Skowrońskiego i Bałczewskiego na egzaminatorów synodalnych. „Placent” to odpowiedź uczestników Synodu, po której nominaci składają służbową przysięgę.

Pokaźne dość objętościowo nowe Statuty Synodalne (liczą 410 artykułów) stanowią pewną trudność w ich odczytaniu na Synodzie, tym bardziej, że projekty ich były rozesłane uprzednio wszystkim zawezwanym na Synod. Toteż, miast odczytania Statutów, J. E. Ks. Biskup Ordynariusz zwraca się do zebranych z zapytaniem: „Dilectissimi Filii. En relata vobis Statuta Synodalia. An vobis placent?”

„Placent”, odpowiadają uczestnicy Synodu, a Jego Ekscelencja, jako jedyny jego prawodawca, podpisuje dekret, zatwierdzający jego uchwały.

Podpisanie i odczytanie dekretu zamykającego Synod, werset „Recedamus in pace” kończą obrady II Diecezjalnego Synodu, którego uczestnicy rozchodzą się i rozjeżdżają na swe placówki duszpasterskie.

Co II Synod Diecezji Łódzkiej wniósł do jej życia?

Był on przede wszystkim impulsem, skłaniającym olbrzymią większość kapłanów diecezjalnych do przemyślenia problemów istotnych dla życia duchowieństwa i domagających się takiego czy innego unormowania ustawodawczego.

Nadesłane odpowiedzi na ankietę oraz wnioski składane podczas Synodu były ważkim materiałem, orientującym Zarząd Diecezji, jakie są zainteresowania kleru i jakie są kierunki jego myślenia.

Same uchwały Synodu uznać należy za złoty środek między przyjętymi w Diecezji tradycyjnymi sformułowaniami a poszukiwaniami nowych rozwiązań. Okazało się to np. w kompromisowym załatwieniu sprawy opłatków pp. organistów, którym zostawiono je w tych parafiach, gdzie istnieje taki zwyczaj. Synod pozostawił również tradycyjny sposób wynagradzania służby kościelnej.

Synod zobowiązał księży proboszczów do serdecznego zaopiekowania się księżmi wikariuszami, zalecił, by z funduszów parafialnych otrzymywali skromne umeblowanie, przypomniał, by księża proboszczowie dbali o stołowanie księży wikariuszów. Księżom wikarym Synod przypomniał o obowiązku karności kościelnej, o szacunku i posłuszeństwie wobec księży proboszczów.

II Synod Diecezjalny zobowiązał księży, by wyjaśniali wiernym, że jako katolicy powinni zawierać związki małżeńskie w kościołach i że powinni je rejestrować w urzędach stanu cywilnego, dla nadania uprawnień państwowych małżonce i potomstwu.

Synod zwrócił uwagę duchowieństwu i wiernym na wielkie znaczenie nauczania religii w szkołach, zobowiązał kapłanów do ochotnego podejmowania tego ważnego obowiązku, podkreślił zasadę, że w wypadku kolizji nauczania: religii z innymi obowiązkami (religijnymi) parafialnymi pierwszeństwo dać należy lekcjom.

II Synod Diecezjalny zakończył swe obrady. Uchwały jego, wiernie i lojalnie wykonywane, staną się dużą pomocą dla Władzy Diecezjalnej i dla całego duchowieństwa w pełnieniu odpowiedzialnej pracy.